Załącznik do Zarządzenia nr….. z dn. 21.06. 2024
Dyrektora Zespołu
Szkolno-Przedszkolnego nr 5 w Katowicach
w sprawie Standardów Ochrony Małoletnich
STANDARDY
OCHRONY MAŁOLETNICH
W ZESPOLE SZKOLNO-PRZEDSZKOLNYM NR 5
W KATOWICACH
KATOWICE, 2024 r.
Spis treści
ROZDZIAŁ 1. INFORMACJE OGÓLNE. 3
ROZDZIAŁ 2. STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH.. 5
ROZDZIAŁ 3. ZASADY OCHRONY MAŁOLETNICH PRZED KRZYWDZENIEM OBOWIĄZUJĄCE W ZESPOLE 9
3.1 ZASADY BEZPIECZNEJ REKRUTACJI PRACOWNIKÓW... 9
3.2 ZASADY ZAPEWNIAJĄCE BEZPIECZNE RELACJE MIĘDZY DZIECKIEM A PERSONELEM ZESPOŁU 11
3.3 ZASADY ZAPEWNIAJĄCE BEZPIECZNE RELACJE MIĘDZY MAŁOLETNIMI. 13
3.4 ROZPOZNAWANIE I REAGOWANIE NA CZYNNIKI RYZYKA KRZYWDZENIA DZIECKA 16
ROZDZIAŁ 4. PROCEDURY POSTĘPOWANIA W SYTUACJI PODEJRZENIA, ZE MAŁOLETNI DOŚWIADCZA KRZYWDZENIA.. 18
ROZDZIAŁ 5. PROCEDURY POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU ZGŁOSZENIA KRZYWDZENIA PRZEZ MAŁOLETNIEGO.. 23
ROZDZIAŁ 7. ZASADY OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH I WIZERUNKU MAŁOLETNIEGO 25
ROZDZIAŁ 9. MONITORING I UDOSTĘPNIENIE STANDARDÓW OCHRONY MAŁOLETNICH 27
Akty prawne na podstawie, których oparte są Standardy Ochrony Małoletnich
1) Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle
seksualnym (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1304 ze zm.);
2) Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz
niektórych innych ustaw (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1606);
3) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (t. j. Dz. U.
z 2021 r. poz. 1249);
4) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (t. j. Dz. U z 2022 r. poz. 1138 ze zm.);
5) Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 20 listopada 1989 r. (t. j. Dz. U. z 1991 Nr 120 poz. 526 ze zm.);
6) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia z dnia 6 września 2023 r. w sprawie procedury
"Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta" (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 18
ROZDZIAŁ 1. INFORMACJE OGÓLNE
WPROWADZENIE
Nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego określiła warunki skutecznej ochrony małoletnich przed różnymi formami przemocy. Wprowadzone zmiany wskazują na potrzebę opracowania jasnych i spójnych standardów postępowania w sytuacjach podejrzenia krzywdzenia lub krzywdzenia małoletnich. „Standardy ochrony małoletnich” są jednym z elementów systemowego rozwiązania ochrony małoletnich przed krzywdzeniem i stanowią formę zabezpieczenia ich praw. Należy je traktować jako jedno z narzędzi wzmacniający i ułatwiających skuteczniejszą ochronę małoletnich przed krzywdzeniem.
W konstruowaniu „Standardów ochrony małoletnich” przyjęto następujące założenia:
Ponadto przyjęto, że:
Uwzględniając powyższe założenia niniejszy dokument określa zatem standardy ochrony małoletnich, stanowiące zbiór zasad i procedur postępowania w sytuacjach zagrożenia ich bezpieczeństwa. Jego najważniejszym celem jest ochrona małoletnich przed różnymi formami przemocy oraz budowanie bezpiecznego i przyjaznego środowiska.
SŁOWNICZEK POJĘĆ
Ilekroć w niniejszych Standardach jest mowa bez bliższego określenia o:
1) Dyrektorze – należy przez to rozumieć Dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 5 w Katowicach
2) Szkole, placówce – należy przez to rozumieć Szkołę Podstawową nr 2 im. Jana III Sobieskiego w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 5 w Katowicach oraz oddziały przedszkolne
3) Zespole - należy przez to rozumieć Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 5 w Katowicach
4) Pracowniku – należy przez to rozumieć osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, umowy o dzieło, umowy zlecenia w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 5 w Katowicach
5) Partnerze współpracującym ze szkołą/przedszkolem – należy przez to rozumieć osoby wykonujące zadania zlecone na terenie szkoły/przedszkola na mocy odrębnych przepisów (np. pielęgniarka, higienistka fotograf i inne osoby);
6) Dziecku – należy przez to rozumieć każdą osobę uczęszczającą do Szkoły Podstawowej nr 2 im. Jana III Sobieskiego w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 5 oraz każdą osobę uczęszczającą do oddziałów przedszkolnych należących do Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 5 w Katowicach;
7) Małoletnim – należy przez to rozumieć zgodnie z kodeksem cywilnym osobę od urodzenia do ukończenia 18 roku życia;
8) Opiekunie dziecka – należy przez to rozumieć rodzica bądź opiekuna posiadającego pełnię władzy rodzicielskiej lub opiekuna prawnego (osobę reprezentującą dziecko, ustanowioną przez sąd, w sytuacji, gdy rodzicom nie przysługuje władza rodzicielska lub gdy rodzice nie żyją);
9) Zgodzie opiekuna małoletniego – należy przez to rozumieć zgodę co najmniej jednego z rodziców małoletniego. Jednak w przypadku braku porozumienia między opiekunami małoletniego należy poinformować ich o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny;
10) Krzywdzeniu małoletniego – należy rozumieć popełnienie czynu zabronionego lub czynu karalnego na szkodę małoletniego przez jakąkolwiek osobę, w tym pracownika szkoły/przedszkola lub zagrożenie dobra małoletniego, w tym jego zaniedbywanie.
Krzywdzeniem jest:
11) Danych osobowych dziecka – należy przez to rozumieć wszelkie informacje umożliwiające identyfikację dziecka Szkoły Podstawowej nr 2 im. Jana III Sobieskiego w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 5 w Katowicach oraz oddziałów przedszkolnych w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 5 w Katowicach
12) Osobie odpowiedzialnej za Internet – należy przez to rozumieć wyznaczonego przez Dyrektora Szkoły pracownika, sprawującego nadzór nad korzystaniem z Internetu przez uczniów na terenie szkoły oraz nad bezpieczeństwem małoletnich w Internecie.
ROZDZIAŁ 2. STANDARDY OCHRONY MAŁOLETNICH
Standard I
Pracownicy Zespołu, małoletni, ich rodzice oraz opiekunowie prawni znają „Standardy ochrony małoletnich”. Dokument jest dostępny i upowszechniany.
Wskaźniki realizacji standardu:
Standard II
Personel współtworzy i gwarantuje bezpieczne i przyjazne środowisko w Zespole.
Wskaźniki realizacji standardu:
Standard III
Zespół oferuje rodzicom/opiekunom prawnym informację oraz edukację w zakresie wychowania dzieci bez przemocy oraz ich ochrony przed krzywdzeniem i wykorzystywaniem.
Wskaźniki realizacji standardu:
Standard IV
Zespół zapewnia małoletnim równe traktowanie oraz przestrzeganie ich praw.
Wskaźniki realizacji standardu:
W Zespole wyeksponowane są informacje na temat możliwości uzyskania pomocy w trudnej sytuacji, w tym numery bezpłatnych telefonów zaufania dla dzieci i młodzieży.
Standard V
Organizacja postępowania na wypadek krzywdzenia lub podejrzenia krzywdzenia małoletnich zapewnia skuteczną ochronę.
Wskaźniki realizacji standardu:
Standard VI
W poradni wzmacniane jest poczucie bezpieczeństwa małoletnich w obszarze relacji społecznych oraz ochrony przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami.
Wskaźniki realizacji standardu:
Standard VII
Działania podejmowane w ramach ochrony małoletnich przed krzywdzeniem są dokumentowane.
Wskaźniki realizacji standardu:
Standard VIII
Zespół monitoruje i okresowo weryfikuje zgodność prowadzonych działań z przyjętymi zasadami i procedurami ochrony małoletnich.
Wskaźniki realizacji standardu:
3.1 ZASADY BEZPIECZNEJ REKRUTACJI PRACOWNIKÓW
*Aby sprawdzić osobę w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym potrzebne są następujące dane kandydata/-tki: imię i nazwisko; data urodzenia; PESEL; nazwisko rodowe; imię ojca; imię matki
*Zaświadczenia z KRK można domagać się wyłącznie w przypadkach, gdy przepisy prawa wprost wskazują, że pracowników w zawodach lub na danych stanowiskach obowiązuje wymóg niekaralności - Wymóg niekaralności obowiązuje m.in. nauczycieli, w tym nauczycieli zatrudnionych w placówkach publicznych oraz niepublicznych. Z kolei ustawa o pracownikach samorządowych nie nakłada obowiązku przedstawienia informacji z KRK przed nawiązaniem stosunku pracy.
a) informację z rejestru karnego państwa obywatelstwa uzyskiwaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi, bądź informację z rejestru karnego, jeżeli prawo tego państwa nie przewiduje wydawania informacji dla w/w celów;
b) pod rygorem odpowiedzialności karnej, oświadczenie o państwie/ach zamieszkiwania w ciągu ostatnich 20 lat, innych niż Rzeczypospolita Polska i państwo obywatelstwa.
c) jeżeli mieszkała w innych państwach w ciągu 20 lat niż Rzeczypospolita Polska i państwo obywatelstwa, informację z rejestrów karnych tych państw uzyskiwaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi.
3.2 ZASADY ZAPEWNIAJĄCE BEZPIECZNE RELACJE MIĘDZY DZIECKIEM A PERSONELEM ZESPOU
1.Podstawową zasadą wszystkich czynności podejmowanych przez personel szkoły jest działanie dla dobra małoletniego i w jego interesie. Personel traktuje małoletniego z szacunkiem oraz uwzględnia jego godność i potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie przemocy wobec małoletniego w jakiejkolwiek formie;
2. Zasady bezpiecznych relacji personelu z małoletnimi obowiązują wszystkich pracowników,
stażystów i wolontariuszy;
3. Znajomość i zaakceptowanie zasad są potwierdzone podpisaniem oświadczenia, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do niniejszych Standardów.
4. Podstawowe standardy określające zasady, o których mowa w ust. 3 to:
Zasady w komunikacji z dziećmi:
Zasady dotyczące kontaktu fizycznego z dziećmi:
3.3 ZASADY ZAPEWNIAJĄCE BEZPIECZNE RELACJE MIDZY MAŁOLETNIMI
1. Dzieci mają prawo do życia i przebywania w bezpiecznym środowisku, także w szkole/przedszkolu. Nauczyciele i personel chronią dzieci i zapewniają im bezpieczeństwo.
2. Uczniowie mają obowiązek przestrzegania zasad i norm zachowania określonych w Statucie Szkoły.
3. Uczniowie uznają prawo innych uczniów do odmienności i zachowania tożsamości ze względu na: pochodzenie etniczne, geograficzne, narodowe, religię, status ekonomiczny, cechy rodzinne, wiek, płeć, orientację seksualną, cechy fizyczne, niepełnosprawność. Nie naruszają praw innych uczniów – nikogo nie dyskryminują ze względu na jakąkolwiek jego odmienność.
4. Zachowanie i postępowanie uczniów wobec kolegów/innych osób nie narusza ich poczucia godności osobistej. Uczniowie są zobowiązani do respektowania praw i wolności osobistych swoich kolegów i koleżanek, ich prawa do własnego zdania, do poszukiwań, do własnych poglądów, wyglądu i zachowania – w ramach społecznie przyjętych norm i wartości.
5. Kontakty między uczniami cechuje zachowanie przez nich kultury osobistej, np. używanie zwrotów grzecznościowych typu: proszę, dziękuję, przepraszam; uprzejmość; życzliwość; poprawny, wolny od wulgaryzmów język; kontrola swojego zachowania i emocji; wyrażanie sądów i opinii w spokojny sposób, który nikogo nie obraża i nie krzywdzi.
6. Uczniowie budują wzajemne relacje poprzez niwelowanie konkurencyjności między sobą w różnych obszarach życia, wzajemne zrozumienie oraz konstruktywne, bez użycia siły, rozwiązywanie problemów i konfliktów między sobą. Akceptują i szanują siebie nawzajem. 7. Uczniowie okazują zrozumienie dla trudności i problemów kolegów/koleżanek i oferują im pomoc. Nie szydzą z ich słabości, nie wyśmiewają, nie krytykują.
9. Uczniowie mają prawo do własnych poglądów oraz wyrażania ich, pod warunkiem, że sposób ich wyrażania wolny jest od agresji i przemocy oraz nikomu nie wyrządza krzywdy. 10. Bez względu na powód, agresja i przemoc fizyczna, słowna lub psychiczna wśród uczniów nigdy nie może być przez nich akceptowana lub usprawiedliwiona. Uczniowie nie mają prawa stosować z jakiegokolwiek powodu słownej, fizycznej i psychicznej agresji i przemocy wobec innych uczniów.
11. Uczniowie mają obowiązek przeciwstawiania się wszelkim przejawom brutalności i wulgarności oraz informowania pracowników szkoły o zaistniałych zagrożeniach.
12. Jeśli uczeń jest świadkiem stosowania przez innego ucznia/uczniów jakiejkolwiek formy agresji lub przemocy, ma obowiązek reagowania na nią, np: pomaga ofierze, chroni ją, szuka pomocy dla ofiary u osoby dorosłej (zgodnie z obowiązującymi w szkole procedurami).
14. Jeśli uczeń stał się ofiarą agresji lub przemocy, może uzyskać w szkole pomoc, zgodnie z obowiązującymi w niej procedurami.
Niedozwolone zachowania uczniów w szkole:
2. Stwarzanie niebezpiecznych sytuacji w szkole, np. rzucanie kamieniami, przynoszenie do szkoły ostrych narzędzi, innych niebezpiecznych przedmiotów i substancji (środków pirotechnicznych, łańcuchów, noży, zapalniczek), używanie ognia na terenie szkoły.
3. Nieuzasadnione, bez zgody nauczyciela, opuszczanie sali lekcyjnej.
4. Niewłaściwe zachowanie podczas wycieczek szkolnych i przerw międzylekcyjnych, np. przebywanie w miejscach niedozwolonych, bieganie w miejscach nie wyznaczonych, itp.
6. Palenie papierosów/e-papierosów, picie alkoholu czy stosowanie narkotyków/środków odurzających.
7. Celowe niszczenie lub nieszanowanie własności innych osób oraz własności szkolnej.
8. Kradzież/przywłaszczenie własności kolegów lub innych osób oraz własności szkolnej. 9.Wyłudzanie pieniędzy lub innych rzeczy od uczniów.
10. Rozwiązywanie w sposób siłowy konfliktów z kolegami. Udział w bójce.
11.Szykanowanie uczniów lub innych osób w szkole z powodu odmienności przekonań, religii, światopoglądu, płci, poczucia tożsamości, pochodzenia, statusu ekonomicznego i społecznego, niepełnosprawności, wyglądu.
12. Znęcanie się (współudział w znęcaniu się nad kolegami, zorganizowana przemoc, zastraszanie).
13. Fotografowanie lub filmowanie zdarzeń na terenie szkoły z udziałem innych uczniów/osób oraz ich upublicznianie bez ich zgody.
14. Stosowanie wobec innych uczniów/innych osób różnych form cyberprzemocy.
W przypadku dzieci w wieku przedszkolnym zasady te w zmodyfikowany odpowiednio do wieku sposób powinny być stopniowo przyswajane z pomocą nauczycieli i pracowników. Dużą rolę w rozwiązywaniu konfliktów rówieśniczych wśród najmłodszych odgrywa rodzic/wychowawca/specjalista/opiekun jako osoba wspierająca i kształtująca w dziecku umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach społecznych oraz pomagająca przyswajać zasady kulturalnego zachowania i stosowania się do norm i zasad panujących w placówce.
3.4 ROZPOZNAWANIE I REAGOWNIE NA CZYNNIKI RYZYKA KRZYWDZENIA DZIECKA
Przykładowe niepokojące zachowania rodziców to:
3. Pracownicy monitorują sytuację i dobrostan dziecka.
4. W przypadku zidentyfikowania czynników ryzyka, pracownicy szkoły podejmują rozmowę z rodzicami, przekazując informacje na temat dostępnej oferty wsparcia i motywując ich do szukania stosownej pomocy.
ROZDZIAŁ 4. PROCEDURY POSTĘPOWANIA W SYTUACJI PODEJRZENIA, ZE MAŁOLETNI DOŚWIADCZA KRZYWDZENIA
Etapy postępowania:
Na pierwszym etapie potrzebna jest przede wszystkim wiedza o problemie krzywdzenia dziecka, która pomaga w zauważeniu i prawidłowym rozpoznaniu sygnałów. Interwencję powinna zainicjować osoba, która rozpoznała sygnały krzywdzenia dziecka.
- Pedagog szkolny/psycholog zbiera informacje i koordynuje działania zmierzające do pomocy dziecku w szkole oraz współpracuje z innymi instytucjami i osobami, np. kuratorem sadowym, pracownikiem socjalnym, dzielnicowym.
- Wychowawcy i nauczyciele mogą zauważyć zaburzone zachowanie dziecka, które może być skutkiem krzywdzenia, niekiedy są też świadkami krzywdzących zachowań rodziców wobec dziecka na terenie placówki.
- Dokumentacja szkolna – istotne są informacje o nieobecnościach dziecka, jego ocenach, adnotacje o zachowaniu dziecka. Nawiązanie kontaktu z pracownikami innych służb i instytucji zajmujących się danym dzieckiem i jego rodziną. Może się okazać, że oni także dostrzegli sygnały krzywdzenia, mogą też podjąć działania w kierunku sprawdzenia informacji.
Po zebraniu wszystkich dostępnych informacji konieczna jest ich analiza, aby uzyskać obraz sytuacji dziecka, ocenić zagrożenia i możliwości wsparcia dla dziecka.
W rodzinie, która krzywdzi dziecko, działają silne mechanizmy zaprzeczania, co sprawia, że nie widzi ona problemu i odrzuca pomoc. Celem interwencji jest przełamanie mechanizmów obronnych, pokazanie rodzinie prawdy o jej sytuacji i stworzenie warunków do korzystania ze specjalistycznej pomocy.
Wychowawca klasy, pedagog szkolny/psycholog i nauczyciele prowadzą jeszcze przez określony czas wnikliwą obserwację małoletniego.
W przypadku krzywdzenia dziecka na terenie szkoły przez nauczyciela czy pracownika szkoły/przedszkola lub inną osobę dorosłą:
1. Zapewnienie bezpieczeństwa dziecku, odseparowując je od osoby krzywdzącej i zgłoszeniu zaistniałej sytuacji do dyrekcji/wicedyrekcji/pedagoga/psychologa
2. Dyrektor/wicedyrektor wzywa osobę, którą podejrzewa się o krzywdzenie i informuje ją o podejrzeniu,
3. W celu wyjaśnienia prawdziwości faktów, sporządza się opis zaistniałej sytuacji na podstawie rozmów:
4. Na podstawie opisu sytuacji Dyrektor/wicedyrektor z psychologiem/pedagogiem sporządza plan pomocy dziecku, który zawiera wskazania dotyczące:
W przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka przez rodzica/prawnego opiekuna:
W przypadku doświadczania przez dziecko zaniedbania ze strony rodzica:
W przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka przez osoby nieletnie (przemoc rówieśnicza):
W przypadku podejrzenia cyberprzemocy (prześladowanie, zastraszanie, nękanie, wyśmiewanie z wykorzystaniem Internetu i narzędzi typu elektronicznych: SMS, e-mail, portale społecznościowe i inne) ze strony rówieśników bądź innych osób:
W przypadkach bardziej skomplikowanych (dotyczących wykorzystywania seksualnego oraz znęcania się fizycznego i psychicznego o dużym nasileniu)
Procedury i osoby odpowiedzialne do składania zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego oraz zawiadamiania sądu opiekuńczego:
Osobami odpowiedzialnymi za składanie zawiadomień (pismo do Sądu Rodzinnego/Policji, wszczynanie procedury Niebieskiej Karty) o podejrzeniu dokonania przestępstwa na szkodę małoletniego będą poszczególni członkowie zespołu interwencyjnego:
ZA WSZCZYNANIE PROCEDURY NIEBIESKIEJ KARTY ODPOWIEDZIALNA JEST OSOBA, KTÓRA DOWIADUJE SIĘ O PRZEMOCY.
ROZDZIAŁ 5. PROCEDURY POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU ZGŁOSZENIA KRZYWDZENIA PRZEZ MAŁOLETNIEGO
ROZDZIAŁ 6. NIEBIESKA KARTA
Wszczęcie procedury „Niebieskiej Karty”
ROZDZIAŁ 7. ZASADY OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH I WIZERUNKU MAŁOLETNIEGO
Dane osobowe małoletniego podlegają ochronie na zasadach określonych w Ustawie z dna 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych oraz Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych):
ROZDZIAŁ 8. ZASADY KORZYSTANIA Z URZĄDZEŃ ELEKTRONICZNYCH Z DOSTĘPEM DO SIECI INTERNETOWEJ. PROCEDURY OCHRONY UCZNIÓW PRZED TREŚCIAMI SZKODLIWYMI
Zasady bezpiecznego korzystania z Internetu i mediów elektronicznych w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 5 w Katowicach:
Do zadań osoby zabezpieczającej sieć internetową należy między innymi:
ROZDZIAŁ 9. MONITORING I UDOSTĘPNIENIE STANDARDÓW OCHRONY MAŁOLETNICH
Dokument „Standardy Ochrony Małoletnich” zostaje umieszczony na stronie szkoły i przedszkoli celem zapoznania się z nim przez dzieci i rodziców – informacje na ten temat zostaną przekazane na wywiadówkach.
Pracownicy szkoły po zapoznaniu się z w.w dokumentem mają obowiązek podpisać oświadczenie.